اخذ شهریه دروس جبرانی؛ اجبار یا استقلال؟ - ورزش و تندرستی

به گزارش ورزش و تندرستی، موضوع دریافت شهریه بابت دروس جبرانی در سال 97 به یکی از محوری ترین اعتراضات آموزشی دانشجویان دانشگاه های مختلف به ویژه دانشگاه های برتر تبدیل شد. در جریان این اعتراضات دانشجویان دریافت شهریه از دروس جبرانی را غیرقانونی و خلاف تحصیل رایگان و عدالت آموزشی می دانستند و معتقد بودند دانشگاه ها از این طریق دنبال درآمدزایی از جیب دانشجو هستند.

به گزارش ورزش و تندرستی، بر اساس آئین نامه ابلاغی سال 94 وزارت علوم، دانشجویان دوره کارشناسی ارشد می توانند در دوره تحصیل خود حداکثر 12 واحد به عنوان جبرانی بگذرانند. اما چگونگی و ترتیب ارائه دروس هر دوره تحصیلی، رشته و یا گرایش با رعایت پیش احتیاج هر درس طبق برنامه درسی مصوب، بر عهده گروه آموزشی است. در واقع گروه های آموزشی هر دانشگاهی می توانند تعداد واحدهای دروس جبرانی دانشجویان را معین نمایند. اما نکته قابل توجه در این آئین نامه که البته با اعتراض و تجمعات بسیاری از دانشجویان دانشگاه های مختلف بخصوص دانشگاه های برتر نیز همراه بوده است بحث دریافت شهریه از دروس جبرانی است. زیرا دانشجویان معترض دریافت هزینه از این دروس را مغایر قانون اساسی و رایگان بودن آموزش عالی تلقی می نمایند و معتقد هستند که بر اساس قانون تحصیل دانشجویان در دوره روزانه باید رایگان و بدون پرداخت هیچ هزینه ای صورت بگیرد.

دانشجویان معترض در گفت و گو با ورزش و تندرستی با تاکید بر اینکه روند فعلی دانشگاه ها در دریافت شهریه از دروس جبرانی امکان تحصیل بر طبقه محروم و متوسط را سخت تر می نماید، می گویند: ما دانشجویان دوره کارشناسی ارشد ابتدا در آزمونی بزرگ شرکت شرکت نموده و پذیرفته شده ایم، اما مسئولان دانشگاه معتقدند که اگر دانشجویی برای ادامه تحصیل وارد رشته ای متفاوت گردد، باید تعدادی از واحدها را به عنوان واحدهای جبرانی بگذراند و بابت آموزش این واحدها نیز شهریه پرداخت کند. ما معتقد هستیم ابتدا باید ثابت گردد دانشجویانی که از رشته های نامتجانس وارد رشته دیگری می شوند مهارت و توانمندی لازم را در واحدهای در نظر گرفته به عنوان واحدهای جبرانی ندارند.

این دانشجویان معترض به پرداخت هزینه دروس جبرانی تاکید کردند: تمامی دانشجویان در واحدهایی که به عنوان جبرانی برای آنها در نظر گرفته شده است توانمندی و مهارت لازم را دارند چرا که توانستند در آزمون ورودی این واحدها را با درصدهای بالایی پاس نمایند اما با این وجود اگر دانشگاه در مهارت و توانمندی ما در واحدهای جبرانی شک دارد قبل از معین واحد جبرانی از دانشجویان معین سطحی گرفته گردد تا میزان مهارت ما در این رشته ها معین گردد.

این دانشجویان دوره کارشناسی خاطر نشان کردند: موضوع دیگر این است اقدام دانشگاه ها برای گذراندن دروس جبرانی و دریافت شهریه از دانشجویان کاملاً مغایر قانون اساسی که در آن تحصیل رایگان تلقی شده است، به شمار می رود. در واقع دانشگاه ها اجبار از ما می خواهد واحدی را پاس کنیم و از طرفی ما را مجبور به پرداخت شهریه برای آن واحد مورد نظر می نمایند. در این شرایط به ما مستقیم گفته می گردد که تحصیل دانشجویان روزانه نیز مبتنی بر پرداخت هزینه است.

این دانشجویان دانشگاه تهران می گویند: موضوع دیگر در بحث فوق این است که دانشگاه ها این نگاه را دارد دانشجویی که از یک رشته ای وارد یک رشته دیگر می گردد، خطایی را انجام داده است. بنابراین چون خود دانشجو مرتکب اشتباه شده و رشته دوره کارشناسی را به خطا انتخاب نموده است، در نتیجه با شرکت در واحدهای جبرانی و پرداخت شهریه باید تاوان خطای اجرا شده را بپردازد. اما حرف ما دانشجویان این است که بعضی از رشته های کارشناسی ارشد، دوره کارشناسی ندارند و یا حتی گاه ظرفیت پذیرش در دوره لیسانس به اندازه ای محدود است که ظرفیت ارشد از آن بیشتر است در این شرایط به طور طبیعی عده ای مازاد از رشته های دیگر وارد دوره کارشناسی ارشد می شوند. ضمن اینکه در قانون اساسی تاکید شده است که آموزش عالی در حد خودکفایی کشور باید رایگان باشد. مثلاً 10 سال پیش احتیاج کشور به متخصصان کارآفرینی، 100 نفر بوده است، اما در حال حاضر که در بحران اشتغال قرار داریم ممکن است به 10 هزار کارشناس کارآفرینی احتیاج داشته باشیم. بالطبع می طلبد افراد بیشتری از رشته های دیگر وارد این رشته شوند.

به گفته این دانشجویان، این نگاه که تصور می گردد دانشجویی از رشته دیگر وارد رشته دیگر می گردد خطاکار محسوب می شوند، نگاهی کاملاً غلط است، چرا که این بعضی انتخاب های دانشجویان و تغییر رشته آنها یا به دلیل نبودن دوره کارشناسی آن رشته صورت می گیرد و یا اینکه اقتضای جامعه این امر را می طلبد.

اخذ شهریه بابت دروس جبرانی خلاف قانون نیست

در این رابطه دکتر حسین حسینی معاون آموزشی دانشگاه تهران در گفت وگو با ورزش و تندرستی، با تاکید بر اینکه اخذ شهریه بابت دروس جبرانی اقدامی خلاف قانون به شمار نمی رود، اضافه کرد: بر اساس آئین نامه آموزشی دانشجویان روزانه نباید شهریه ای را پرداخت نمایند، ولی اگر در رشته ای پذیرش شوند که احتیاجمند دروس جبرانی باشد، بر اساس مقررات مصوب هیأت امنای دانشگاه و تبصره ماده آئین نامه آموزشی دوره کارشناسی ارشد که عنوان می نماید امکان ارائه 12 واحد درس جبرانی به این دانشجویان وجود دارد، هزینه این دروس طبق تعرفه مصوبه هیأت امنای دانشگاه دریافت می گردد.

دکتر حسینی در مورد میزان شهریه دروس جبرانی نیز گفت: شهریه دروس جبرانی مربوط به سال 88 است، البته خیلی از دانشکده ها از سال های گذشته شهریه دروس جبرانی را از دانشجویان اخذ و آنها هم این بدهی را پرداخت نموده اند.

معاون آموزشی دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه اخذ شهریه از دروس جبرانی دانشجویان دانشگاه تهران در اجرا با ابهاماتی از سوی واحدهای دانشگاه روبرو شد، اظهار کرد: اصل اخذ شهریه از دروس جبرانی بر اساس آئین نامه ابلاغی از سوی وزارت علوم صورت می گیرد و در این آئین نامه تاکید شده است که دانشجویانی که از رشته های نامتجانس دروس جبرانی اخذ می نمایند، موظف به پرداخت شهریه هستند اما مرجع معین میزان این تعرفه ها هیأت امنای دانشگاه ها می باشد که البته هیأت امنای دانشگاه تهران کوشش می نماید مبلغ موجهی از دانشجویان دریافت کند.

وی در ادامه توضیح داد: یکی از ابهامات مطرح شده در مورد اخذ شهریه از دروس جبرانی این بود که دانشجویان این شهریه را هم تراز با مقطع کارشناسی ارشد پرداخت نمایند و یا اینکه این پرداخت هم تراز دوره کارشناسی باشد. با توجه به اینکه دروس جبرانی نوعی جبران دروس مقطع قبل دانشجویان محسوب می گردد، قاعدتاً در بعضی از واحدهای دانشگاه یک برداشت وجود داشت که دانشجویان چون در دوره کارشناسی ارشد تحصیل می نمایند، جبرانی آن ها نیز همانند این مقطع پرداخت گردد. خوشبختانه این رویکرد در حال حاضر اصلاح شده است و ما به واحدهای دانشگاه اعلام کردیم که تعرفه دریافتی از دانشجویان معادل تعرفه دوره کارشناسی باشد.

معاون آموزشی دانشگاه تهران اعلام نمود: بعضی از واحدهای این دانشگاه به استناد اینکه کلاس های جداگانه ای برای دروس جبرانی دانشجویان برگزار می کردند، در نتیجه شهریه ای معادل دوره کارشناسی ارشد نیز از آن ها دریافت کردند که در حال حاضر این ابهامات نیز برطرف شده است.

به گفته دکتر حسینی، مورد دوم که در زمینه اخذ شهریه از دروس جبرانی به واحدهای دانشگاه تهران ابلاغ و ابهامات آن نیز برطرف شده است، این است دانشجویانی که در کلاس های روتین دوره کارشناسی شرکت نمایند، نباید شهریه پرداخت نمایند و اگر دانشجویی بابت حضور در این کلاس ها، شهریه ای پرداخت نموده باشد در صورت ارائه مستندات لازم این شهریه بازپرداخت خواهد شد، بنابراین در صورتی واحدها موظف به اخذ شهریه از دروس جبرانی هستند که اولاً کلاس جداگانه ای برای دانشجویان برگزار شده باشد در غیر این صورت این مشمولیت از سوی دانشجویان وجود ندارد.

وی همچنین با اشاره به افزایش کمتر از 10 درصد تعرفه های ناشی از دروس جبرانی دانشگاه تهران اضافه کرد: این تعرفه ها هر ساله کمتر از 10 افزایش پیدا می نمایند و دانشگاه تهران دنبال درآمدزایی به وسیله از دریافت شهریه از دانشجویان بابت برگزاری کلاس های جبرانی نیست، چرا که هزینه های آن بسیار بیشتر از مبلغ پرداختی از سوی دانشجویان است.

معاون آموزشی دانشگاه تهران اظهار کرد: خوشبختانه در حال حاضر ابهامات اجرایی، اخذ شهریه از دروس جبرانی در واحدهای دانشگاه برطرف شده است و البته بعضی از دانشجویان ادعا می نمایند بعضی از واحدها را در دوران کارشناسی گذرانده اند که این واحدها مجدداً به شکل دیگری در دوره کارشناسی ارشد پاس می گردد بنابراین به اعتقاد ما این برخورد خطا است و دانشجو موظف به پرداخت شهریه جبرانی نیست.

دکتر حسینی در خاتمه اعلام نمود: رویکرد دانشگاه تهران در زمینه دروس جبرانی اینگونه نیست که از این طریق دنبال کسب درآمد برای دانشگاه باشد، چرا که این عدد در برابر هزینه های دانشگاه بسیار ناچیز است و برگزاری این دوره ها فقط جنبه کنترلی دارد و افرادی که در دوره ای شرکت می نمایند باید اقتضائات آن را نیز بپذیرد، اما در مجموع بنای ما در بحث دروس جبرانی این است که خود فرد بتواند مسائل و ضعف خود را در حوزه ای برطرف نماید.

به گزارش ورزش و تندرستی، دروس جبرانی دروسی است که به تشخیص گروه آموزشی، گذراندن آن برای برطرف کمبود دانش یا مهارت دانشجو لازم است. بر اساس قانون وزارت علوم دریافت هزینه برای دروس جبرانی را در اختیار دانشگاه تهران و 10 دانشگاه برتر گذاشته و این دانشگاه ها مدعی هستند بر اساس قانون وزارت علوم و بنابر منطق استقلال خود می توانند اقدام به دریافت شهریه دروس جبرانی نموده و یا نسبت به اتخاذ سایر تصمیمات در حوزه آموزش اقدام نمایند.