وقتی غزل هم نیمایی می گردد - ورزش و تندرستی

به گزارش ورزش و تندرستی، فریبا یوسفی در کتاب غزل در سایه نیما که به وسیله نشر سوره مهر منتشر شده، از تاثیرات تغییراتی گفته که نیما در دنیای غزل ایجاد نموده است.

گروه فرهنگ و هنر ورزش و تندرستی؛ غزل، این قالب پرطرفدار محبوب که عالمی را درگیر خودش نموده است، در گذر زمان مثل هر فضای دیگری دستخوش تغییراتی شده که نشان برخی از آن ها مثل یک ساختار ثابت هنوز که هنوز است به وضوح خودنمایی می نماید. فریبا یوسفی هم سراغ یکی از همین نشان ها رفته و در کتاب غزل در سایه نیما از نشر سوره مهر، از تاثیرات تغییراتی گفته که نیما در دنیای غزل ایجاد نموده است.

بخش اصلی این کتاب به بیان آراء و پیشنهاد هایی می پردازد که نیما در سال های طولانی مطالعه، سرودن و تجربه برای شعر به دست آورد و بعد از او این جریان به وسیله شعرای دیگری ادامه پیدا کرد. بعلاوه پیشنهاد های تازه ای که پیش از او، شاعرانی جرقه های آن را روشن کردند و کار اصلی را به دست نیما یوشیج سپردند تا سنت شکنی و سنت گذاری را با یکدیگر همراه کند و به پیروزیت برسد هم بخش دیگری از این ار است.

اولین فصل کتاب، دربارۀ نیما یوشیج و نظرات اوست. در این فصل با اشارۀ مختصری به زندگی نیما، ایجاد تحول در شعر و نیز آرای نیما مرور شده است. دومین فصل، دربارۀ غزل است و شامل نگاهی به پیشینۀ غزل و سپس کاوشی در غزل معاصر است. فصل سوم، بیان تأثیر آرای نیما بر غزل است که پس از بیان ویژگی ها، نمونه هایی از غزل معاصر، از چهار شاعر غزل سرای پیشرو، در بخش جست وجوی مصداق ها آمده است. در این فصل شعر شاعرانی، چون سیمین بهبهانی، حسین منزوی، منوچهر نیستانی و نوذر پرنگ مورد آنالیز قرار گرفته و تأثیر کار نیما بر شعر این غزل سرایان تشریح شده است. در چهارمین فصل که در واقع فصلی بی خاتمه است، با نظری گذرا بر شعر قیصر امین پور به عنوان یکی از شاعران نسل تازه تر غزل نو، ادامۀ این پژوهش که می تواند معرفی و آنالیز شعر غزل پردازان جوان تر باشد، مسیری برای پژوهش های دیگر در این موضوع اعلام شده است.

یوسفی در گفت و گویی که داشتیم درباره منابعی که از آن ها برای شکل دادن به غزل در سایه نیما یاری گرفته، اعلام کرد: علاوه مصاحبه هایی که با شعرای مختلف و ارجمند داشتم، آثاری مانند سیر تحول در غزل فارسی از دکتر محمدرضا روزبه، منظره شعر معاصر ایران از دکتر مهدی زرقانی و بعلاوه کتاب مهدی اخوان ثالث با نام بدعت ها و بدایع نیما و درک محضر استاد شفیعی کدکنی در کلاس های درس ایشان، پایه های اصلی این پژوهش را تشکیل داده اند.

این نویسنده در مورد نمونه شعر هایی از چند شاعر غزل پرداز معاصر که در این کتاب آمده است و بخش جالب توجهی از اثر را شکل می دهد هم گفت: انعکاس آشکارتر تغییرات در اشعار این شاعران عامل اصلی این انتخاب ها بود. مثلا منوچهر نیستانی از اولین شاعرانی است که این آراء را دریافت و در اشعار خود به کار بست. حسین منزوی که در سرودن شعر پیروی صریحی از نیستانی دارد، در کاربرد این شیوۀ نو از جمله شاعران پیروز بود و سیمین بهبانی هم در سروده های پس از دهۀ پنجم خود، صورت روشنی از این تغییرات را در شعر خود متجلی نموده است. بعلاوه نوذر پرنگ که البته نسبت به سه شاعر دیگر، این تغییرات را کم رنگ تر در اشعار خود انعکاس داده است، اما نمونه های قابل توجهی داشته است.

در آخر هم یوسفی از تغییراتی که برای تبدیل خاتمه نامه اش به این کتاب در بخش های مثل اضافه کردن برخی از نمونه ها از نسل های تازۀ شعر مانند اشعار قیصر امین پور به کتاب گفت.

به گفته یوسفی این کتاب برگرفته از خاتمه نامه ای است که در زمستان سال 1392 به دانشکده ادبیات دانشگاه تهران ارائه نموده است. این پژوهش، در ادامه با تغییراتی که در آن ایجاد شد به شکل کتاب و اثری که امروز می بینید، درآمده است.